Phủ Dầy ở đâu? Phủ Dầy thờ ai? Tìm hiểu về lễ hội Phủ Dầy?

1. Phủ Dầy – Nằm ở đâu?

Phủ Dầy, còn được gọi là Phủ Giầy hoặc Phủ Giày, là một quần thể di tích tâm linh và kiến trúc tín ngưỡng tại xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Nơi này cách trung tâm thành phố Nam Định khoảng 15km về phía tây nam.

Lộ trình đi:

Nếu bạn đến từ Hải Phòng, Thái Bình hoặc TP Nam Định, bạn có thể đi theo quốc lộ 10, qua khu công nghiệp Hòa Xá Nam Định. Khi đến TP Nam Định, bạn đi theo quốc lộ 38B (đường 12 cũ) và qua cầu An Duyên, cầu Bất Di khoảng 2km đến ngã 3 Dần – chợ Viềng Phủ. Rẽ trái và đi khoảng 1km nữa bạn đã đến khu di tích Phủ Dầy. Hoặc bạn có thể từ khu công nghiệp đi qua KCN Gôi khoảng 10km, rẽ phải và đi thêm 4km là đến Phủ Dầy.

Nếu bạn đến từ Hà Nội, bạn có thể đi theo cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ – Ninh Bình và về hướng Nam Định. Khi đến giao cắt Hà Nam – Phủ Lý, rẽ xuống đường 21A cũ khoảng 12km, qua cầu Họ, công viên nghĩa trang Thanh Bình và rẽ phải vào đường tỉnh lộ 56. Tiếp tục đi khoảng 10km và qua ngã tư Đồng đội, bạn sẽ đến Phủ Dầy.

Nguyên nhân gây ra những sự khác biệt trong cách viết và phát âm là bởi đền nằm ở làng Kẻ Dầy, do đó nhiều người gọi là Phủ Giầy hoặc Phủ Giầy Nam Định do sự phong phú của Tiếng Việt.

2. Ai được thờ trong Phủ Dầy?

Đền thờ trong Phủ Dầy tập trung vào việc thờ Mẫu Liễu Hạnh, một trong “tứ bất tử” mà dân gian tôn kính. Trong khu di tích Phủ Dầy, có nhiều đền và phủ khác nhau như Phủ Tiên Hương (phủ chính), Vân Các, Công Đồng Từ, lăng bà chúa Liễu Hạnh và Phủ Tổ. Ngoài ra, còn có các đền thờ bên chồng của Mẫu, bên ngoại của Mẫu và thờ Lý Nam Đế.

Mẫu Liễu Hạnh được cho là con vua Ngọc Hoàng có tên Đệ Nhị Quỳnh Hoa công chúa. Theo truyền thuyết, bà đã xuất hiện ba lần trên trần gian, mỗi lần xảy ra vào các thế kỷ XV, XVI và XVII. Thánh Mẫu Liễu Hạnh đại diện cho tấm gương đức hạnh Trung – Trinh – Hiếu – Từ và có công, dung, ngôn và hạnh.

3. Kiến trúc trong Phủ Dầy:

Khu di tích tâm linh Phủ Dầy có hơn 20 di tích khác nhau như Phủ Tiên Hương (phủ chính), Đền thờ Mẫu Đông Cuông (Mẫu Thượng Ngàn), Đền Quan Lớn, Đền Quan Lớn Đệ Tam, Đền Đức Vua Cha, Đền Chầu Đệ Tứ, Đền Mẫu Thoải và Cô Chín, Đền Mẫu Thượng, Đền Trình Phủ Dầy, Đền Trình Phủ Tiên Hương, Phủ Bóng Nguyệt Du Cung Phủ Vân Cát, Lăng Chúa Liễu, Chùa Linh Sơn và nhiều nơi khác.

Đáng chú ý là có 3 công trình kiến trúc liên quan mật thiết đến cuộc đời Thánh Mẫu Liễu Hạnh trong lần xuất hiện thứ 2, đó là phủ Tiên Hương (phủ chính), phủ Vân Cát và lăng chúa Liễu.

Phủ Tiên Hương (phủ chính) được xây dựng từ thời Lê Cảnh Trị (1663 – 1671) và đã trải qua nhiều lần trùng tu. Toàn bộ phủ gồm 19 tòa với 81 gian nhỏ lớn, hướng về phía Tây Nam và nhìn ra dãy núi Tiên Hương. Trước phủ có sân rộng với một hồ bán nguyệt được bao quanh bởi lan can thấp và có bình phong cùng hai cầu đá được khắc hình rồng cầu nét tinh xảo. Sau đó là 3 tòa nhà hàng ngang hai tầng là nhà bia, nhà trống và nhà chiêng, nơi đón khách tham quan.

Trong phủ, đền thờ chính có 4 lớp thờ đều được khắc tinh xảo với hình ảnh rồng, phượng, hổ bao gồm đệ nhất, đệ nhị, đệ tam và đệ tứ. Trong số này, cung chính (đệ nhất) là nơi đặt tượng Mẫu với giá trị nghệ thuật cao từ thế kỷ 19.

Phủ Vân Cát nằm không xa phủ chính và cũng có đền thờ Thánh Mẫu, hướng về hướng Tây Bắc. Phủ rộng lớn gồm 7 tòa với 30 gian lớn nhỏ. Phía trước là hồ bán nguyệt, giữa hồ là nhà thủy lâu với 3 gian và mái cong, sau hồ là hệ thống cửa Ngọ Môn có 5 gác lầu. Phủ Vân Cát cũng có 4 lớp thờ giống như phủ Tiên Hương. Nơi đây, cung chính thờ bà chúa Liễu, bên trái thờ Phật và bên phải thờ Lý Nam Đế.

Lăng Bà Chúa Liễu có hình dạng hình chữ nhật và nằm bên cạnh phủ chính, hướng đông tây, nam bắc. Lăng được xây dựng vào năm 1938 và toàn bộ kết cấu được làm bằng đá xanh với các trụ cổng được tạo hình bằng búp sen. Giữa lăng là ngôi mộ được làm từ khối đá bát giác, mỗi cạnh dài khoảng 1m. Hàng chục búp sen đỏ sắc trên lăng tạo ra cảnh tượng hồ sen cạn tuyệt đẹp, tạo điểm nhấn đặc biệt cho khu lăng của Thánh Mẫu trong tín ngưỡng thờ Mẫu.

4. Tìm hiểu về lễ hội Phủ Dầy:

Phủ Dầy được xếp hạng là di tích lịch sử – văn hóa quốc gia. “Lễ hội Phủ Dầy” cùng với “Nghi lễ Chầu văn của người Việt” đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” cũng đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Thời gian tổ chức: Mỗi năm, lễ hội Phủ Dầy diễn ra vào tuần thượng thứ 3 âm lịch (thường là ngày 3/3). Cùng thời điểm này, nhiều lễ hội khác trên toàn quốc cũng diễn ra để tôn vinh bà Chúa Liễu Hạnh. Tuy nhiên, lễ hội Phủ Dầy tại Vụ Bản, Nam Định vẫn là lễ hội lớn nhất và trọng đại nhất.

Mục đích của lễ hội: Du khách đến tham gia lễ hội để hành hương và biểu dương lòng biết ơn đối với Thánh Mẫu Liễu Hạnh.

Nét đặc sắc của lễ hội:

Lễ hội Phủ Dầy ở Nam Định có sự kết hợp sáng tạo giữa những nghi thức trang trọng và các hoạt động văn hóa dân gian độc đáo như thi hát văn, hát chèo, múa rối nước, đấu vật, đấu cờ người, thổi cơm thi và nhiều hơn nữa.

Có ba nghi thức chính trong lễ hội:

– Lễ Rước Mẫu Thỉnh Kinh: Khi rước Mẫu, người ta thường sử dụng rồng và rắn và có đội ngũ nhạc đi cùng. Trong quá trình rước, có sắc phường bát âm đi trước từ Phủ Tiên Hương lên chùa Gôi.

– Lễ Rước Đuốc: Rước đuốc qua các đền, phủ và lăng trong khu di tích Phủ Dầy.

– Lễ kéo chữ Hoa Trượng Hội: Khi xếp chữ, mỗi lần cần khoảng 100 người, mặc đồng phục và cầm gậy dài 2 mét. Người chỉ huy gọi là tổng cờ. Khi bắt đầu, họ sẽ xin Mẫu “ra chữ” và sau đó xếp chữ theo nhịp trống chiêng để tạo ra những câu chữ nho ý nghĩa.

Trong suốt thời gian diễn ra lễ hội, nghi lễ hầu đồng sẽ diễn ra và đó là một phần quan trọng của tín ngưỡng dân gian và đặc biệt là tín ngưỡng thờ Mẫu.

Bên cạnh đó, còn có các nghi lễ khác như rước thỉnh kinh, rước kiệu bát cống long đình, múa rồng trên núi Tiên Hương, điệu chầu văn tha thiết và ngắm những đèn trời lấp lánh, truyền tải lời cầu chúc đầu xuân.

5. Kinh nghiệm khi đi lễ Phủ Dầy:

Vì Phủ Dầy có quần thể rộng lớn và nằm trên xã Kim Thái với hơn 20 đền, phủ, lăng, chùa khác nhau, nếu bạn muốn tham quan hết tất cả các điểm đến, bạn nên dành ít nhất 2 ngày. Nếu chỉ có thời gian một ngày, bạn có thể ghé thăm các điểm chính liên quan đến cuộc sống của Thánh Mẫu Liễu Hạnh như Phủ Tiên Hương, Phủ Vân Cát, Lăng Mẫu và Chùa Tiên Hương.

Đặc biệt, khi mua lễ trong Phủ Dầy, thường có mua cành vàng, cây lộc và cây tài tại các gian hàng trực tiếp tại sân đền để dâng lên thánh mẫu và xin phúc lành. Sau khi làm lễ, bạn có thể mang những cành vàng, cây lộc này về để thờ cúng cho gia tiên để mang lại may mắn.

Việc chuẩn bị mâm lễ khi đi hội Phủ Giầy có thể tùy ý nhưng cơ bản mâm lễ bao gồm hoa tươi, quả, bánh trái và văn sớ ngoài ra còn có thể chuẩn bị thêm xôi, chè, thịt luộc chín, giò, chả… Về lễ đồ sống như gạo, trứng, muối, thịt sống để thờ Thanh, Bạch xà và Ngũ Hổ được đặt tại ban Công Đồng Tứ Phủ. Lễ chay là để thờ ban Thánh Mẫu và lễ mặn là để đặt trên bàn thờ Ngũ Vị tại ban Công Đồng. Mỗi du khách có thể chuẩn bị thêm ít tiền lẻ, tiền dầu nhang để bổ sung cho buổi lễ thêm phần trang trọng.

Đối với văn sớ, cần chuẩn bị ba lá sớ đại diện cho Tam Phủ trong tín ngưỡng thờ Mẫu. Nếu bạn ghé thăm các đền và phủ khác, bạn có thể viết các lá sớ riêng để thỉnh tới các cửa thánh khác nhau.

Văn khấn:

Nam mô a di đà phật!

Nam mô a di đà phật!

Nam mô a di đà phật!

Hương tử chúng con thành tâm kính lạy đức Hiệu Thiên Chí tôn Kim Quyết Ngọc Hoàng Huyền cung cao Thượng Đế.

Kính lạy

Đức Cửu Trùng Thánh Vân lục cung công chúa

Đức Thiên tiên Quỳnh Hoa Liễu Hạnh Mã Hoàng công chúa, sắc phong Chế Thắng Hỏa Diệu Đại Vương, gia phong Tiên Hương Thánh mẫu

Đức đệ nhị đỉnh thượng cao sơn triều Mường Sơn tinh công chúa Lê Mại Đại Vương

Đức đệ tam Thủy phủ, Lân nữ Công Chúa

Đức đệ tứ khâm sai Thánh Mẫu, tứ vị chầu bà, năm tòa quan lớn Mười dinh các quan, mười hai Tiên Cô, mười hai thánh cậu, Ngũ hổ Đại tướng, Thanh Hoàng Bạch Xà Đại tướng.

Con là … Ngụ tại:… Cùng toàn thể gia đình đến điện (phủ, đền) chấp tay kính lễ khấu đầu vọng bái.

Dạ con thành tâm thiết tha kính dâng lễ vật con cúi xin các ngài xét thương cứu độ để gia đình con tránh tai nạn và được an lành. Con cầu xin được tài vượng, lộc tài phát đạt và an lành.

Nam mô a di đà phật!

Nam mô a di đà phật!

Nam mô a di đà phật!

Related Posts