Nếu những ngôi đền Phật giáo Bắc tông trầm mặc và cổ kính, thì các ngôi đền Nam tông Khmer lại thể hiện sự nguy nga và diễm lệ riêng biệt. Chúng thường được xây dựng trên một khu đất rộng, bao quanh bởi những hàng cây dầu, thốt nốt hay rừng tràm xanh tươi. Các ngôi đền Phật giáo Khmer là những công trình đặc sắc trong kho tàng di sản kiến trúc của Việt Nam, kết hợp một cách hài hòa giữa kiến trúc, hội họa và hoa văn trang trí…

Tượng Phật nằm nổi tiếng ở chùa Som Rong, Sóc Trăng.

Ngôi đền chính điện là điểm độc đáo và quan trọng nhất của các ngôi đền Nam tông Khmer. Chính điện được xây dựng ở trung tâm của ngôi đền, theo hướng Đông – Tây với niềm tin rằng Đức Phật luôn ngự ở phía Tây và ban phúc lộc, cứu độ chúng sinh hướng về phía Đông. Bên ngoài chính điện thường có các công trình phụ trợ và các hình tượng tiên nữ, chim thần Krud, đầu thần Bayon bốn mặt được lấy từ văn hóa tín ngưỡng dân gian của người Khmer.

Chị Thạch Thị Loan, hướng dẫn viên tại Bảo Tàng Khmer, tỉnh Sóc Trăng giới thiệu: “Kiến trúc đều tập trung vào chính điện. Mái vòm trang trí với các hình ảnh chim thần, thần Cày-no và tiên nữ. Các góc cạnh thường có điêu khắc chim thần, tượng trưng cho sức mạnh.” Chính điện thường có 3 tầng, nhằm tượng trưng cho số may mắn nhất trong truyền thống của người Khmer. Thềm trước cửa cũng thường có 3 nấc”.

Tượng điêu khắc bên ngoài ngôi đền chùa Tà Mơn, Sóc Trăng.

Trong số hơn 90 ngôi đền ở Sóc Trăng, đền Kh’leang là một ngôi đền có giá trị lịch sử từ năm 1532. So với nhiều ngôi đền Khmer khác trong tỉnh, đền Kh’leang giữ lại nét độc đáo của lối kiến trúc Khmer cổ, có giá trị về nghệ thuật và thẩm mỹ. Ngoài kiến trúc hoa văn Khmer, trong chính điện còn có hình ảnh và hoa văn trang trí theo phong cách người Kinh và người Hoa, như hình cá chép, rồng và chữ Hán trên các cột. Điều này phản ánh sự giao thoa văn hóa trên lĩnh vực trang trí, nghệ thuật giữa 3 dân tộc Kinh – Khmer – Hoa trên vùng đất Sóc Trăng.

Đền Kh’leang đã tồn tại trong 500 năm tại Sóc Trăng.

Một ngôi đền khác được nhiều du khách lựa chọn khi đến Sóc Trăng là đền Sro Lon ở huyện Mỹ Xuyên (còn được gọi là đền Chén Kiểu) được xây dựng từ năm 1815. Đền Chén Kiểu nổi tiếng với kiến trúc độc đáo, thể hiện trong chính cái tên của nó. Trụ trì đền, Đại đức Kim Hoàng Hưng, giải thích rằng đền Sron Lon cũng giống các ngôi đền Phật giáo Nam tông Khmer, nhưng còn pha chút văn hóa người Hoa vì có nhiều người Hoa sinh sống ở đây. Đặc điểm khác của đền là kiến trúc hình chén được điêu khắc trên các tường và hoa văn trang trí. Đền cũng lưu giữ hai chiếc giường và một số di vật của Công tử Bạc Liêu.

Đền Sro Lon (đền Chén Kiểu) nổi tiếng với những họa văn trang trí độc đáo.

Sự kết hợp giữa gốm sứ và kiến trúc đặc trưng của ngôi đền Khmer tạo nên sự độc đáo cho đền Chén Kiểu. Ông Ngô Hữu Lợi, một du khách từ Bình Dương, chia sẻ: “Đây là lần thứ 2 tôi đến viếng cảnh đền Chén Kiểu. Mỗi lần đến đây, tôi có cảm xúc khác nhau vì không gian đền đã được tạo lập lại với khuôn viên rộng rãi, thoáng đãng, và kiến trúc độc đáo của miền Tây Nam Bộ và đồng bào Khmer. Có hai chiếc giường của Công tử Bạc Liêu lưu giữ tại đây, điều này cũng gây ấn tượng mạnh cho chúng tôi và giúp hiểu hơn về cuộc sống của ông cha ta”.

Đối với người Khmer, các ngôi đền Nam tông Khmer là nơi sinh hoạt tôn giáo trung tâm, là nơi gắn kết cộng đồng dân cư và là đặc trưng của người Khmer từ truyền thống đến hiện đại. Người Khmer có câu “Sống gửi thân trong đền, chết gửi cốt trong đền”, bởi vì đền là nơi diễn ra nhiều phẩm lễ quan trọng trong cuộc sống, từ lễ ban phước khi mới sinh, lễ trưởng thành, lễ cưới và lễ tang. Với họ, đền không chỉ là nơi thờ Phật, mà còn là nơi gửi gắm niềm tin về mọi thứ trong cuộc sống, và niềm hy vọng cho điều tốt đẹp cho bản thân, gia đình và cộng đồng.

Related Posts