Vào giữa tháng 4 năm 2021, chúng tôi đã có một chuyến đi thú vị đến huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang.
Chuyến đi này đã để lại trong chúng tôi nhiều ấn tượng về đời sống của người dân đồng bào Khmer, những ngôi chùa Khmer và Lễ hội Chôl Chnăm Thmây, cùng với sự bí ẩn của những người sống ẩn cư trên núi Thất Sơn.
Bạn đang xem: Chùa ở Tri Tôn An Giang
Vùng Bảy Núi (Thất Sơn) là một khu vực núi ở vùng đồng bằng sông Cửu Long, trải dài qua huyện Tri Tôn, Tịnh Biên và thành phố Châu Đốc của tỉnh An Giang, với hơn 90.000 người Khmer sinh sống. Trong đó, huyện Tri Tôn là huyện có diện tích lớn nhất và dân cư thưa thớt nhất trong tỉnh. Đây là một vùng dân tộc thiểu số chủ yếu là người Khmer, cũng là khu vực miền núi giáp biên giới với Campuchia, kéo dài 15km.
Chúng tôi đã đến Tri Tôn vào dịp Lễ hội Chôl Chnăm Thmây, vì vậy khi đi qua các làng, chúng tôi đã được chứng kiến không khí vui tươi của năm mới theo phong tục truyền thống của người Khmer. Mặc dù chuyến đi không phải để tìm hiểu về văn hóa – Phật giáo, mà là để khám phá về sản xuất nông nghiệp và năng lượng tái tạo, nhưng chúng tôi không thể bỏ lỡ cơ hội hiếm có để trải nghiệm viếng thăm các ngôi chùa ở đây.
Lễ hội Chôl Chnăm Thmây
Vào lúc 4 giờ sáng ngày 16 tháng 4 năm 2021, từ thị trấn Tri Tôn, chúng tôi đã tìm cách đi xe ôm đến nhiều ngôi chùa, trước khi quay trở lại tham dự sự kiện chính của lễ hội. Mỗi ngôi chùa mà chúng tôi đến, mặc dù mới sáng sớm, nhưng luôn có đông đảo người dân đến lễ Phật và chơi Tết. Tại chùa Xà Tón (Xvayton) ở thị trấn Tri Tôn, chúng tôi đến đúng lúc có hàng trăm người đang thực hiện nghi lễ Phật, tụng kinh rất trang nghiêm và thành kính. Cùng lúc đó, ở một gian bên trái, những vị Tăng ngồi xếp hàng để thực hiện nghi thức tu tập. Bữa ăn trong chùa cũng rất trang nghiêm và tôn kính.
Lễ hội Chôl Chnăm Thmây
Trên sân trước chùa, chúng tôi đã gặp nhiều người đến lễ Phật và tham gia tu tập. Trong số đó có những thanh niên trẻ từ 16 tuổi trở lên, trong trang phục cà-sa Nam tông. Tìm hiểu thêm, chúng tôi biết rằng, ở khu vực có dân cư Khmer, những thiếu niên từ 16 tuổi trở lên thường đi vào chùa một thời gian để tu meditation, thể hiện lòng hiếu kính với cha mẹ. Mặc dù không có quy định thời gian tối đa, nhưng thông thường, người ta thường tu tập ít nhất 1 năm trước khi được coi là hoàn thành. Họ được gọi là chú Lục, để phân biệt với những người xuất gia trọn đời là các nhà sư. Một trong những phong tục của người Khmer hiện nay vẫn được tuân theo là gia đình Khmer chỉ cho con gái lấy chồng là những thanh niên đã từng tu tập làm chú Lục.
Xem thêm : Khám phá chùa Ngọc Hoàng quận 1: Ngôi chùa cổ cầu con, cầu duyên nổi tiếng bậc nhất Sài Gòn
Nghi thức tiễn người xuất gia vào đời tu thường được tổ chức long trọng vào ngày đầu tiên của Lễ hội Chôl Chnăm Thmây. Khi thực hiện nghi thức này, nam giới phải cạo đầu, thay quần áo bằng xà-rông, và đội một chiếc khăn trắng từ vai trái vào vai phải, gọi là pênexo. Trong buổi lễ, người ta mời các sư sãi đến đọc kinh, cúng Tam bảo và chứng tỏ giới tu. Họ cũng phải thuộc lòng 10 điều răn của Phật giáo.
Trong chuyến đi đến Tri Tôn, chúng tôi đã tham dự buổi khánh thành mô hình kết hợp nông nghiệp và sản xuất điện mặt trời của ông Chau Hon – người Khmer ở ấp An Hòa, xã Châu Lăng, huyện Tri Tôn. Sau buổi lễ, chúng tôi đã có cơ hội trò chuyện với ông Chau Hon về đời sống văn hóa và Lễ hội Chôl Chnăm Thmây. Ông Chau Hon cho biết, các hoạt động trong Lễ hội Chôl Chnăm Thmây thường diễn ra chủ yếu tại các chùa và kéo dài trong ba ngày. Ngày thứ nhất, vào ngày 15 tháng 4 hàng năm, là ngày lễ trao và nhận lịch từ chùa. Trước khi đến chùa, người Khmer tắm rửa, mặc quần áo đẹp, mang theo nhang và lễ vật để dâng vào chùa và rước Maha Sâng Kran. Maha Sâng Kran là cuốn lịch do các nhà sư thiên văn đã soạn thảo, viết hoặc in ra để người Khmer sử dụng trong một năm. Ngày thứ hai trong Lễ hội Chôl Chnăm Thmây, mọi gia đình trong làng thường mang lễ phẩm lên chùa để dâng và cúng vị chư Tăng. Ngày thứ ba, người ta có thể đến chùa để tụng kinh, hoặc tổ chức bữa ăn mừng năm mới tại nhà. Trong những ngày Lễ hội Chôl Chnăm Thmây, khắp nơi đều tràn đầy với nhiều điệu múa truyền thống, giọng hát Dù kê, và nhiều trò chơi dân gian như đẩy gậy, kéo co, đánh bọ cóc…
Theo ông Chau Hon, người Khmer có nhiều phong tục tập quán, trong đó phong tục quan trọng nhất trong mỗi gia đình là lễ dâng y. Lễ dâng y không chỉ bao gồm việc dâng áo cà-sa lên chư Tăng tại chùa, mà còn bao gồm việc dâng cúng quần áo lên cha mẹ và tổ tiên đã khuất. Đây cũng là lễ báo hiếu. Sau khi thực hiện hai nghi thức này tại chùa, gia đình còn tổ chức tiệc mời họ hàng, hàng xóm, với khoảng từ 20 đến 50 mâm cỗ. “Thực hiện lễ này tốn kém khá nhiều, nên trước đây, mỗi gia đình thường chỉ tổ chức một lần trong vòng 10 năm, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế. Nhưng hiện nay đời sống khá phát triển, nên nhiều gia đình tổ chức lễ dâng y mỗi 1-2 năm một lần. Như gia đình tôi vừa tổ chức lễ dâng y cách đây 3 ngày”, ông Chau Hon tự hào chia sẻ.
Ấn tượng với các ngôi chùa Khmer ở Tri Tôn
Tại huyện Tri Tôn, có tổng cộng 37 ngôi chùa Khmer cổ. Trong số đó, có nhiều ngôi chùa lớn, được coi là danh lam thắng cảnh của tỉnh An Giang, như chùa Xà Tón, chùa Chưn Num, chùa Krăng Krốch, chùa Phnom Pi, chùa Tức Phốs và chùa Koh Kas. Ngôi chùa đặc biệt nhất, với kiến trúc độc đáo nhất, phải kể đến chùa Xà Tón (Xvayton) – đây là một trong những ngôi chùa tiêu biểu cho nghệ thuật kiến trúc tháp chùa của người Khmer Nam Bộ và là ngôi chùa Khmer cổ nhất trong tỉnh An Giang – nơi lưu trữ nhiều nhất sách kinh lá tại Việt Nam. Điều gây ấn tượng với tôi khi viếng thăm chùa Xà Tón là sự tráng lệ của nhiều công trình kiến trúc uy nghi với những mái cổ hình tam giác cao vút lên trời, đến mức tôi không thể phân biệt được công trình nào là chánh điện chùa.
Chùa Xà Tón
Tại Tri Tôn, chúng tôi cũng ấn tượng với vẻ đẹp tuyệt vời của chùa Tà Pạ (hay còn gọi là chùa Chưn Num) – một ngôi chùa “lơ lửng” giữa không trung. Từ thị trấn Tri Tôn, đi hết con đường Nguyễn Trãi, chúng tôi đã đến cánh đồng và từ đó đã nhìn thấy núi Tà Pạ, hay còn gọi là núi Tô. Đây là một ngọn núi thấp trong vùng Thất Sơn, nên một số người gọi nó là đồi. Nhìn lên ngọn núi, chúng tôi đã ngạc nhiên khi được ngắm nhìn cụm công trình kiến trúc chùa Khmer cổ kính với màu vàng lấp lánh, nhưng rất kỳ lạ, vì chúng không được xây dựng trên mặt đất mà trông như đặt lên những cánh cây và xây dựng lên từ đó. Có vẻ như những công trình này đang lơ lửng giữa không trung.
Những người sống ẩn cư trên núi Dài Lớn
Xem thêm : Danh sách địa chỉ các ngôi chùa hiện tọa lạc tại quận Bình Tân
Chúng tôi được người dân địa phương đưa bằng xe máy lên núi Dài Lớn, thuộc ấp Rò Leng, xã Châu Lăng. Con đường lên núi dốc, đi qua nhiều rừng cây, chỉ có một vài ngôi nhà dân cư cách nhau hàng trăm mét. Người lái xe đã cho biết rằng, núi Dài còn được gọi là Ngọa Long Sơn (núi rồng nằm), là ngọn núi dài nhất trong vùng Thất Sơn – Bảy Núi. Núi này dài hơn 8km, cao gần 600m, thuộc địa phận 4 xã Châu Lăng, Lương Phi, Ba Chúc, Lê Trì thuộc huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang. Núi Dài có dạng núi dốc, được hình thành trong thời kỳ tạo sơn mãnh liệt, nên có độ cao và dốc lớn hơn 25 độ, và phần lớn là đá cứng với nhiều lớp đá pha tạp. Đường lên núi Dài có thể nói là gian nan nhất trong số các ngọn núi vùng Thất Sơn.
Núi Dài Lớn
Trên một khu vực đá trên một bên sườn núi Dài, chúng tôi đã thăm nhà của ông Huỳnh Văn Boong, một người sống một mình trên vách núi. Ông Boong cho biết ông quê ở Đồng Tháp và đã lên xây dựng ngôi nhà trên núi này từ 28 năm trước đây. “Năm nay, tôi đã 68 tuổi. Tôi không có vợ, không có con và thích sống một mình trên núi. Vì tôi là con thứ năm trong gia đình, nên mọi người thường gọi tôi là Năm. Trên đỉnh núi Dài, có khoảng 50 hộ gia đình sinh sống, mọi người đều là những người di cư từ những nơi khác lên đây, và các nhà không gắn kết và chỉ cách nhau khoảng một nửa cây số, nhưng chưa thành lập thành khu phố.”, ông Boong chia sẻ.
Sinh kế của ông Boong là một khu vườn chuối rộng khoảng 2ha trên núi. “Mỗi tháng, tôi chở khoảng 3-4 chuyến hàng chuối bằng xe Honda xuống dưới chân núi để bán. Mỗi chuyến chở khoảng 50 nải chuối, và bán được khoảng 5-7 trăm nghìn đồng. Thu nhập từ việc bán chuối mỗi tháng giúp tôi kiếm được gần 2 triệu đồng. Ngoài chuối, tôi chỉ trồng một số cây trái để tự tiêu dùng, như dừa và xoài. Nhu cầu tiêu dùng của tôi không cao, tiền bán chuối chỉ đủ để mua gạo và thực phẩm chủ yếu là rau và trái cây trồng trên núi.” ông Boong nói.
Ngôi nhà của ông Boong được dựng bằng gỗ, nhưng nội thất trong nhà rất sạch sẽ. Ở giữa nhà là bàn thờ “Cửu huyền thất tổ” và bên cạnh là một chiếc giường cũ. Khu bếp là nơi nấu nướng bằng cây củi, và trên giá treo những gia vị và thực phẩm chế biến từ trái cây. Điều ấn tượng nhất là phía trước nhà ông Boong có một cây bồ-đề rất lớn. Phía trước cây bồ-đề là bàn thờ Phật. Khi tôi khen cây bồ-đề đẹp, ông Boong vui mừng bước ra dưới cây và châm ba nén hương, sau đó quay sang mọi hướng để thực hiện nghi thức cúng Phật. Mỗi lần ông quay mặt vào một hướng, ông cúi đầu và khấn lời rất to: “Nam-mô Thích Ca Mâu Ni Phật! Tất cả chúng sinh đều có tâm Phật! Cầu cho mọi người đều được an lành!” Sau đó, ông rời khỏi bên ngoài để thắp hương lên bàn thờ Cửu huyền thất tổ.
Trên núi Dài Lớn này, có nhiều người di cư từ các vùng khác lên để sống khép kín và tránh xa sự ồn ào của thế giới bên ngoài. Vì vậy, các ngôi nhà trên núi rất nhỏ, thi thoảng và xa nhau.
Người ta tin rằng, càng sống ở những nơi hẻo lánh, khó khăn và đi lại gian nan, thì công việc hành tu mới đạt được thành quả.
Ở nhà ông Boong, chúng tôi đã trò chuyện một lúc, thì bất ngờ trời bắt đầu mưa rất lớn, sấm chớp vang vọng, và màn đêm trở nên tối tăm. Ông Boong nói: “Mỗi khi Lễ hội Chôl Chnăm Thmây kết thúc và các chùa đã hoàn tất việc dọn dẹp, thì luôn có một trận mưa lớn, mọi người gọi đó là mưa rửa chùa”. Ban đầu chúng tôi nghĩ mưa sẽ chỉ kéo dài một lúc, nhưng nó rơi suốt 4 giờ đồng hồ. Khi trời chưa mưa, các thiết bị của chúng tôi không bắt sóng, bao gồm cả điện thoại và mạng 3G. Vào lúc mưa rơi, trời tối đen như mực, trên núi cao không thấy trời, không thấy đất, và chúng tôi phải tắt tất cả các thiết bị điện tử. Tất cả mọi người đều cảm thấy buồn và lo lắng, mong chờ mưa tan để xuống núi. 4 tiếng trải qua trong tình cảnh ảm đạm đó, tâm hồn của chúng tôi đều rất cô đơn. Chúng tôi định phải chờ đến khi màn đêm buông xuống mới rời đi và trở về thành phố Cần Thơ. Chúng tôi đã trải qua một trải nghiệm không thể quên.
Nguồn: https://algerie.vn
Danh mục: Chùa Đẹp